Thị trường game tại Việt Nam đang chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ của mô hình Play-to-Earn (P2E), đặc biệt là trong lĩnh vực minigame. Với sức hút từ khả năng kiếm tiền và ứng dụng công nghệ blockchain (NFT), GameFi và các minigame P2E đã thu hút lượng lớn người chơi và nhà đầu tư. Tuy nhiên, bên cạnh tiềm năng phát triển khổng lồ, lĩnh vực này tại Việt Nam đang đối mặt với những thách thức không nhỏ, mà lớn nhất chính là ảnh hưởng quy định pháp luật P2E Việt Nam.
Thị trường GameFi/P2E tại Việt Nam: Sôi động nhưng Chênh vênh Pháp lý
Việt Nam nổi lên như một thị trường tiềm năng cho GameFi và minigame P2E, với nhiều dự án được phát triển bởi các studio Việt và thu hút đầu tư quốc tế. Sự kết hợp giữa yếu tố giải trí của game và cơ hội tạo ra giá trị kinh tế thông qua việc sở hữu, giao dịch vật phẩm ảo (thường dưới dạng NFT) đã tạo nên một làn sóng mới.
Tuy nhiên, điểm mấu chốt gây ra sự chênh vênh pháp lý nằm ở cơ chế cốt lõi của P2E: khả năng quy đổi vật phẩm ảo thành tiền mặt hoặc các giá trị có thể giao dịch ngoài game. Theo pháp luật hiện hành của Việt Nam, hành vi này *chưa được công nhận* và thậm chí *không được phép*.
Các quy định hiện tại, đặc biệt là Nghị định 72/2013/NĐ-CP về quản lý trò chơi điện tử trên mạng, được xây dựng trước khi mô hình GameFi/P2E ra đời và chưa theo kịp tốc độ phát triển của công nghệ blockchain và NFT. Khái niệm “đơn vị tiền ảo” trong Nghị định 72 chỉ được coi là công cụ dịch vụ trong game và không có giá trị quy đổi ra tiền thật.
Chính sự thiếu vắng một “hành lang pháp lý” rõ ràng và thuận lợi này đã khiến nhiều dự án GameFi Việt Nam, dù có đội ngũ tài năng và nguồn vốn, buộc phải tìm cách đăng ký hoạt động và đóng thuế ở nước ngoài, điển hình là Singapore. Điều này không chỉ gây thất thoát nguồn thu cho ngân sách nhà nước mà còn khiến các hoạt động liên quan đến P2E và NFT tại Việt Nam hoạt động trong một “vùng xám”, không được pháp luật bảo vệ và tiềm ẩn nguy cơ vi phạm pháp luật nếu diễn ra các hoạt động quy đổi giá trị không đúng quy định.
Nút Thắt Pháp Lý Hiện Tại và Những Thách Thức
Nút thắt lớn nhất đối với minigame P2E tại Việt Nam là sự không tương thích giữa bản chất của mô hình (quy đổi ảo thành thật) và quy định pháp luật hiện hành. Các tài sản NFT trong game, về bản chất, được thiết kế để có tính sở hữu thực sự và khả năng giao dịch ngoài hệ sinh thái game, điều mà luật Việt Nam chưa chấp nhận.
Điều này dẫn đến một số thách thức:
- Thiếu Bảo Vệ Pháp Lý: Người chơi và nhà đầu tư tham gia vào minigame P2E không nhận được sự bảo vệ đầy đủ từ pháp luật khi có tranh chấp liên quan đến tài sản ảo hoặc các hoạt động quy đổi.
- Rủi Ro Pháp Lý Cho Doanh Nghiệp: Các công ty phát triển hoặc phát hành minigame P2E tại Việt Nam có thể đối mặt với rủi ro pháp lý nếu hoạt động của họ bị coi là vi phạm quy định về quản lý ngoại hối hoặc các quy định khác liên quan đến tài sản số chưa được công nhận.
- Chảy Máu Chất Xám và Vốn: Việc phải đăng ký kinh doanh ở nước ngoài khiến các dự án và nguồn thu liên quan không ở lại Việt Nam, làm chậm quá trình phát triển của ngành công nghiệp game trong nước.
- Khó Khăn Tiếp Cận Tài Chính Chính Thống: Các dự án GameFi/P2E gặp khó khăn trong việc tiếp cận các dịch vụ ngân hàng và tài chính truyền thống do tính chất chưa rõ ràng về pháp lý của tài sản số.
Bước Ngoặt Mới: Nghị định 147/2024/NĐ-CP và Hy Vọng Tương Lai
Trong bối cảnh đó, sự xuất hiện của Nghị định 147/2024/NĐ-CP, có hiệu lực từ ngày 25/12/2024, được xem là một tín hiệu tích cực. Nghị định này được kỳ vọng sẽ có những quy định mới, chi tiết hơn liên quan đến thị trường vật phẩm trong trò chơi điện tử.
Mặc dù nội dung cụ thể về cách Nghị định 147/2024 tác động trực tiếp đến cơ chế quy đổi “ảo thành thật” của P2E vẫn cần được làm rõ khi đi vào thực tiễn, sự điều chỉnh pháp lý này cho thấy Chính phủ đang bắt đầu quan tâm và có động thái quản lý lĩnh vực vật phẩm ảo trong game. Đây có thể là bước đi đầu tiên hướng tới việc tạo ra một khung pháp lý phù hợp hơn cho các mô hình game tiên tiến như GameFi và P2E trong tương lai.
Để ngành GameFi và minigame P2E tại Việt Nam có thể phát triển bền vững, một khung pháp lý rõ ràng, minh bạch, và hỗ trợ là vô cùng cần thiết. Khung pháp lý này cần giải quyết được vấn đề công nhận và quản lý các tài sản số trong game (như NFT) cũng như các hoạt động giao dịch, quy đổi chúng ra giá trị thực một cách hợp pháp và có kiểm soát.
Rủi ro Tiềm ẩn cho Người Chơi và Lời Khuyên
Bên cạnh những vướng mắc pháp lý vĩ mô, bản thân mô hình P2E cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro đáng kể đối với người chơi cá nhân. Thiếu sự bảo vệ pháp lý càng làm những rủi ro này trầm trọng hơn.
- Rủi ro Kinh tế: Giá trị của vật phẩm ảo (NFT) có thể biến động mạnh, dẫn đến thua lỗ. Các dự án scam (lừa đảo) cũng xuất hiện nhiều, khiến người chơi mất tiền đầu tư ban đầu hoặc thời gian bỏ ra.
- Rủi ro Tâm lý và Sức khỏe: Cơ chế kiếm tiền có thể thúc đẩy hành vi chơi game quá mức, gây ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất và tinh thần, dẫn đến nghiện game.
- Rủi ro Pháp lý Cá nhân: Tham gia vào các hoạt động quy đổi vật phẩm ảo ra tiền thật thông qua các kênh không chính thống, chưa được pháp luật cho phép có thể khiến người chơi gặp rắc rối về pháp lý.
Các chuyên gia pháp lý thường đưa ra lời khuyên cho các dự án GameFi/P2E tại Việt Nam: cần tuân thủ các quy định hiện hành ở mức tối đa, đặc biệt là đăng ký hoạt động kinh doanh theo đúng loại hình được phép, hạn chế tối đa các yếu tố mang tính chất cờ bạc hoặc may rủi có thể bị cấm, và tìm kiếm các giải pháp để tăng cường tính pháp lý cho dự án (ví dụ: thông qua đối tác hoặc cấu trúc hoạt động phù hợp với luật pháp quốc tế trong khi chờ đợi sự thay đổi ở Việt Nam).
Đối với người chơi, việc tìm hiểu kỹ về dự án, chỉ đầu tư số tiền có thể chấp nhận mất, và thận trọng với các lời chào mời lợi nhuận “khủng” là cực kỳ quan trọng. Đồng thời, nên cập nhật thông tin về các quy định pháp luật liên quan để tránh những rủi ro không đáng có.
Tìm hiểu thêm về xu hướng này: Xu hướng Minigame NFT 2024: Cơ hội và thách thức.
Ngoài ra, việc tham gia cộng đồng game thủ cũng giúp bạn cập nhật thông tin và học hỏi kinh nghiệm. Bạn có thể tìm kiếm các nhóm thảo luận về GameFi Việt Nam hoặc các bài viết liên quan như: Cộng đồng Minigame Việt: Những xu hướng kết nối và giao lưu mới nhất.
Kết luận
Ngành GameFi và minigame P2E tại Việt Nam đang ở một ngã rẽ quan trọng. Tiềm năng là rõ ràng, nhưng nút thắt pháp lý hiện tại đang tạo ra rào cản lớn. Nghị định 147/2024 là một bước tiến, nhưng vẫn cần thời gian để xem liệu nó có mở đường cho việc công nhận và quản lý mô hình P2E một cách hiệu quả hay không. Sự rõ ràng về pháp lý không chỉ giúp các dự án Việt Nam phát triển tại quê nhà mà còn bảo vệ người chơi khỏi những rủi ro tiềm ẩn, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của toàn ngành.
Các bên liên quan, từ nhà làm luật, nhà phát triển đến cộng đồng người chơi, đều cần tiếp tục đối thoại và tìm ra giải pháp để đưa minigame P2E thoát khỏi “vùng xám” và phát huy hết tiềm năng của mình tại thị trường Việt Nam.
